Fasting กับร่างกายของเรา: ไม่ใช่แค่งดอาหาร ไม่ใช่แค่ลกน้ำหนัก แต่คือการตั้งใจดูแลตัวเองในอีกมิติหนึ่ง

Fasting กับร่างกายของเรา: ไม่ใช่แค่งดอาหาร แต่คือการตั้งใจดูแลตัวเองในอีกมิติหนึ่ง

เวลาคนไข้ถามหมอเรื่อง Intermittent Fasting (IF) หมอมักเริ่มด้วยการบอกว่า...มันไม่ใช่การ “อดอาหาร” เพื่อทรมานตัวเองนะคะ แต่คือการออกแบบช่วงเวลาที่เราจะ “กิน” ให้สอดคล้องกับกลไกธรรมชาติของร่างกายต่างหาก

Fasting เป็นเรื่องของ “เมื่อไหร่จะกิน” มากกว่า “จะกินอะไร” และนั่นคือสิ่งที่ทำให้มันพิเศษ

รูปแบบของ Fasting ที่คนทำบ่อย
จริงๆ แล้วมีหลายแบบค่ะ แต่ถ้าพูดถึงวิธีที่เข้าใจง่ายและคนนิยมกันเยอะ หมอขอสรุปเป็นแบบนี้

• 16/8 Method:
  งดอาหาร 16 ชั่วโมง แล้วมีเวลา 8 ชั่วโมงสำหรับมื้ออาหาร เช่น เริ่มกินเที่ยง หยุดกินสองทุ่ม เหมาะมากสำหรับคนที่เพิ่งเริ่มค่ะ
  
• 5:2 Diet:
• กินตามปกติ 5 วัน อีก 2 วัน (ที่ไม่ติดกัน) กินแคลอรี่น้อยลง เหลือประมาณ 500–600 แคลอรี่
  
• Eat-Stop-Eat:
  งดอาหาร 24 ชั่วโมง สัปดาห์ละ 1–2 ครั้ง เช่น กินข้าวเย็นวันนี้ แล้วไปกินอีกทีเย็นวันรุ่งขึ้น
  
• OMAD (One Meal A Day):
  อันนี้จะเหมาะกับคนที่มีประสบการณ์กับ Fasting มาระดับหนึ่งแล้วค่ะ คือกินเพียงวันละมื้อเดียว
  ซึ่งหมอเอง…ตอนนี้ก็กำลังทำอยู่แบบนี้ค่ะ

หมอเริ่มจาก 16/8 มาสักพัก แล้วค่อยๆ ปรับจังหวะของร่างกายจนวันนี้สามารถกินวันละมื้อเดียวได้อย่างรู้สึกสมดุล ไม่หิว ไม่ทรมานเลยค่ะ กลายเป็นว่าร่างกายทำงานได้ดี สมองใส มีสมาธิมากขึ้นกว่าตอนกิน 3 มื้อด้วยซ้ำ รู้สึกได้ว่ามันไม่ใช่แค่เรื่องน้ำหนัก แต่มันคือ “ความเบาสบายจากภายใน” จริงๆ


แล้ว Fasting ดีต่อร่างกายยังไง?
หมอเข้าใจว่า หลายคนเริ่มจาก “อยากผอม” แต่พอทำไปจริงๆ กลับได้มากกว่านั้น

• ช่วยลดน้ำหนักและไขมันสะสม
  เพราะร่างกายเปลี่ยนมาใช้ไขมันเป็นพลังงาน เมื่อไม่มีอาหารใหม่เข้ามาเติม
  
• อินซูลินทำงานดีขึ้น
  ระดับน้ำตาลในเลือดคุมง่ายขึ้น ลดความเสี่ยงเบาหวานชนิดที่ 2
  
• เปิดสวิตช์การซ่อมแซมตัวเองของเซลล์ (Autophagy)
  เป็นเหมือนระบบทำความสะอาดภายในร่างกาย กำจัดของเสียระดับเซลล์ ช่วยให้เซลล์ทำงานดีขึ้น
  
• ลดการอักเสบเรื้อรัง
  การอักเสบแบบเรื้อรัง คือหนึ่งในต้นตอของโรคหลายชนิดค่ะ เช่น ความดันสูง โรคหัวใจ หรือ แม้แต่บางโรคทางสมอง
  
• บำรุงสมองและอารมณ์
  มีงานวิจัยพบว่า การทำ Fasting อาจกระตุ้น BDNF ซึ่งเป็นโปรตีนที่ช่วยให้เซลล์ประสาทเติบโตและซ่อมแซมตัวเองได้ดีขึ้น
  
• ส่งผลดีต่อหัวใจ
  ช่วยลด LDL (ไขมันตัวร้าย) ลดไตรกลีเซอไรด์ และความดันโลหิต
  
• อาจชะลอวัยได้ในระดับเซลล์
  เพราะมันเป็นการพักงานระบบย่อยอาหารชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายหันไปซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
  
  

มาทำความเข้าใจกันให้ลึกอีกนิด
เวลาร่างกายเราไม่ได้รับอาหารนานเกิน 10–12 ชั่วโมงขึ้นไป มันจะเริ่มเข้าสู่โหมดที่เรียกว่า “เปลี่ยนแหล่งพลังงาน” จากกลูโคส → ไปสู่ไขมัน เมื่อกลูโคสในเลือดและไกลโคเจนที่สะสมเริ่มหมดไป ร่างกายจะสลายไขมันที่เก็บไว้ มาใช้เป็นพลังงานแทน ผลพลอยได้คือเกิด "คีโตนบอดี้" ที่สมองสามารถใช้เป็นพลังงานได้ดีอย่างน่าทึ่ง

• อินซูลินลดลง ซึ่งหมายความว่า ร่างกายจะเข้าถึงไขมันสะสมได้ง่ายขึ้น และยังทำให้เซลล์ไวต่ออินซูลินมากขึ้นด้วย ช่วยป้องกันภาวะดื้ออินซูลินในอนาคต
• โกรทฮอร์โมนเพิ่มขึ้น ซึ่งเกี่ยวข้องกับการสร้างกล้ามเนื้อ การซ่อมแซมร่างกาย และการคงความหนุ่มสาวในระดับฮอร์โมน
• นอร์อะดรีนาลีนพุ่งสูงขึ้นเล็กน้อย ทำให้ร่างกายตื่นตัว มีพลัง และเผาผลาญดีขึ้นอีก

Autophagy: รีไซเคิลเซลล์ เสริมพลังความอ่อนเยาว์
ชื่ออาจฟังดูวิชาการ แต่หมอชอบเรียกมันว่า "ระบบรีไซเคิลของร่างกาย" ค่ะ เมื่อเราเว้นช่วงการกินนานพอ เซลล์จะเริ่มเคลียร์ของเสีย ทั้งโปรตีนที่เสื่อมสภาพ ไวรัส หรือแบคทีเรียที่แอบซ่อนอยู่

ร่างกายจะไม่ทิ้งของเสีย แต่เอากลับมาใช้ใหม่ ทำให้เราดูสดใสขึ้นทั้งภายในและภายนอก
และที่สำคัญ มันอาจเป็นกุญแจสำคัญในการชะลอความเสื่อมของร่างกายที่ลึกกว่าการทาครีม หรือฉีดวิตามิน


ระวังนิดนะคะ ไม่ใช่ทุกคนควรเริ่ม Fasting เอง
แม้ว่า Fasting จะฟังดูเป็นธรรมชาติและมีประโยชน์ แต่หมออยากเตือนว่า “มันไม่ใช่ทางลัด” และ “ไม่ใช่ทุกคนจะเหมาะกับมัน” กลุ่มที่ควรหลีกเลี่ยง:

• หญิงตั้งครรภ์ หรือให้นมลู
  
• ผู้ป่วยเบาหวานที่ต้องใช้อินซูลินหรือยาลดน้ำตาล
  
• ผู้ที่มีประวัติการกินผิดปกติ (Eating Disorder)
  
• เด็ก และวัยรุ่นที่ยังต้องการสารอาหารในการเติบโต

ถ้าคุณไม่แน่ใจว่าร่างกายพร้อมหรือไม่ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญก่อนเริ่มนะคะ
หมออยากให้คุณ เริ่มอย่างปลอดภัย และยั่งยืนในแบบของคุณ

จากประสบการณ์ตรงของหมอเอง:
หมอเลือกทำ Fasting เพราะอยากดูแลสุขภาพในแบบที่เรียบง่าย ไม่ต้องพึ่งพาอะไรซับซ้อน
วันนี้หมอเลือก OMAD—กินเพียงมื้อเดียวต่อวัน
ไม่ได้รู้สึกหิวทรมาน แต่กลับรู้สึก “เคลียร์” ทั้งสมองและร่างกาย
เหมือนได้คืนพื้นที่ภายในให้ระบบต่างๆ ได้พัก ได้ฟื้น และได้ซ่อมแซมในจังหวะธรรมชาติที่ควรจะเป็น

ขอเพียงแค่เริ่มจากความเข้าใจ
แล้วคุณจะพบว่า Fasting ไม่ใช่แค่เรื่องของอาหาร แต่มันคือเรื่องของ “ความสัมพันธ์ที่ดีขึ้นกับร่างกายของตัวเอง” ค่ะ